Tag: provocatievetherapie

Ewout is niet zo zuiver

Ewout komt de Bloeikas binnen. Hij werkt als manager in de zuivelindustrie, is midden dertig, heeft een jong gezin en het loopt niet zo lekker. Hij komt voor zijn derde sessie.

Tijdens de vorige sessies spraken we over werk, het stellen van grenzen, incompetente leidinggevenden en managementvisie. Ewout vermijdt constant om het over zijn privésituatie te hebben. Tot vandaag.

Na een kort babbeltje besluit ik Ewout vandaag echt te helpen, eerlijk gezegd ontstaat er ook aan mijn kant irritatie over zijn ontwijkgedrag.

A: Wat ik zou mooi vind aan jou Ewout, is dat jij het zo goed over jouw werk kunt hebben.
E: Ja, dat is ook waarom ik hier zit, toch?
A: Ben jij op jouw werk ook zo goed in het ontwijken van de kern?
E: [verbaasd]. Wat bedoel je? [en grapt] Soms doe ik het inderdaad wel expres.
A: Daar gaan we nu mee stoppen Ewout. Als jij niet vertelt wat je echt dwarszit, is vandaag de laatste sessie!
E: [in de war] nou….zoals ik al eerder zei, loopt het zakelijk niet goed doordat…
A: [onderbreekt] volgens mij is jouw huwelijk gewoon slecht toch?
E: [vuurrood] nee, dat is het niet. Ik hou juist heel veel van Ingrid en…
A: [onderbreekt] precies….en daarom ben je verliefd geworden op een ander toch?
E: [plukt aan zijn neus, hakkelt en nog steeds rood]..ehh, nee..dat..
A: [ga achterover zitten, kijk Ewout warm aan, geef schopje tegen zijn voet en zeg en met lage stem] Lieve Ewout, ik zie een verliefde man zitten die het niet kan geloven en niet wil toegeven….hoe heet is ze….ik bedoel hoe heet ze?
E: [kijkt me beschaamd aan, zijn rode kleur verdwijnt en hij is zichtbaar opgelucht] …hoe weet je dat eigenlijk? Maakt niet uit trouwens. Je hebt gelijk. Het gaat om een collega. Het speelt al een aantal maanden en ze heet……

Ewout begint te vertellen. Het is een ‘klassiek’ verhaal. Zowel hij als zijn vrouw een mooie baan, twee fijne kinderen en daarmee een heel druk leven. Hun huishouden is een soort militaire logistieke operatie en de aandacht voor elkaar staat onder druk. Ook de intimiteit verdwijnt naar de achtergrond en Ewout voelt zich niet meer gezien en afgewezen. Totdat hij oog krijgt voor zijn collega, ze hebben nu drie maanden een geheime relatie. Ontmoetingen in hotels, spannende appcontacten….en hij wordt weer gezien.

A: [vrolijk] Dus wat is eigenlijk het probleem Ewout? Je hebt een mooi gezin, leuke baan en jouw tekort aan aandacht heb je met jouw collega ingevuld. Dus ook nog avontuur! Ik ben eigenlijk wel een beetje jaloers man! Hoe doe je dat?
E: [ongemakkelijk en ook beetje trots] Nou, zeg dat wel! Maar ik heb echt een probleem Arno!
A: Vertel Ewout, wat.is.het.probleem?
E: [bozig] Dat ik verliefd ben op mijn collega natuurlijk!
A: Dat is geen probleem, dat is juist fantastisch! Wat is er nou fijner dan verliefdheid!
E: Nee. Ik bedoel. Dit kan zo niet.
A: Niet?
E: Nee, tuurlijk niet. Dit gaat ten koste van mijn huwelijk!
A: Volgens mij vind jij jouw huwelijk helemaal niet zo belangrijk op dit moment. Komt dat trouwens doordat je in de zuivel werkt? Net als melk…die wordt op een gegeven moment ook zuur. Dat is met Ingrid ook gebeurd toch?!
E: Nou zeg dat wel! Man
A: Precies…dus het gaat helemaal goed. Ingrid is zuur…die ga je lozen. En jouw collega is nog fris, daar ga jij IN lozen….jouw zaad dus!
E: [hoofd in handen] oh shit…shit…SHIT!!

Ewout lijkt zijn realiteit voor het eerst echt te voelen. Hij is verdrietig, schaamt zich en weet oprecht niet wat te doen..

E: [kijkt me langzaam aan, tranen] oh, shit Arno, ik schaam me zo…
A: Dat is ook volkomen terecht Ewout! Je zet jouw gezin op het spel. Er is nu toch een campagne: De zuivel is niet zo zuiver…..dat is het precies. Wat dat aangaat werken jij en jouw liefje in de goede sector. Gadverdamme!
E: [glimlacht berouwvol]….het is inderdaad niet zuiver….pfff hoe ga ik dit Ingrid vertellen…
A: [staat op, stemverheffing] ben je gek geworden? Dat ga je natuurlijk niet doen! Ingrid heeft nu nog niets in de gaten…dus houdt het lekker voor je. Zo zuiver ben je nou ook weer niet…
E: [ogen flitsen heen en weer]…volgens mij heeft Ingrid echt iets in de gaten. Ik ben natuurlijk ook met mijn telefoon aan het klooien, verzin soms smoesjes….ze weet het…WAT BEN IK TOCH EEN ONGELOOFLIJKE KLOOTZAK!

Ewout schokt van de onregelmatige ademhaling, er volgen heel veel tranen…uiteindelijk wordt zijn ademhaling rustig en kijkt hij op.

E: [met rode ogen, berustend]. Zo, dit lucht wel op zeg! Ben wel helemaal naar de klote. Ik ging echt alleen voor de seks met haar. Ik ga ermee stoppen
A: [paniek] Wat?! Waarmee? Met jouw leven?!
E: [lacht onbedaarlijk hard] Nee lul! Met mijn collega natuurlijk
A: [guitig] Oh gelukkig…..ja, dat zou ik ook zeggen ja…..en wanneer ga je dat dan precies doen?
E: [korte aarzeling] Wat bedoel je?
A: Wanneer ga je het dan uitmaken met haar. Datum en tijd alsjeblieft!
E: [vastberaden]. Morgen. Ik heb morgen een afspraak met haar.
A: Ok. Hoe laat?
E: [beschaamd] lunchafspraak.
A: [knipoog, guitig] in welk hotel kan ik je dan bellen?
E: Nee man, gewoon een wandelafspraak vanuit kantoor.
A: [lief plagend] ah…gewoon een wandelafspraakje…romantisch hoor? Ik zou het niet doen. Ze rekent op een zoen en dan doe je dit! Dat kun je niet maken toch? Is niet heel zuiver!
E: [berustend] Nee echt Arno. Ik maak het dan uit!

Opgelucht verlaat Ewout de Bloeikas. Hij loopt rechtop en vastberaden naar zijn auto.

De sessie erna vertelde hij me hoe het was verlopen, hoe opgelucht hij nu is én dat hij in gesprek is gegaan met Ingrid. Hij vertelde hoe kwetsbaar hij zich voelde, initieel was er veel boosheid en verdriet, Ingrid had het (uiteraard) al door en was voornamelijk heel blij dat Ewout het vertelde.

Het vijfde gesprek kwamen ze samen, ik gaf ze beiden de ruimte om hun verhaal en kwetsbaarheden te delen. Ze gingen oprecht opgelucht, met begrip en ruimte voor elkaar naar buiten.

Bedoel je uitgeput?

Ellis is een vrouw van tegen de dertig, ze maakt onderdeel uit van één van de teams van een organisatie die ik begeleid. Ze komt de Bloeikas binnen, gaat zitten, neemt een slok thee en antwoord keurig op mijn vragen.

Ze antwoord beleefd, laat niet het achterste van haar tong zien, en reageert sociaal wenselijk (voor haarzelf) en dus binnen de veilige zone.

E: Ja, dus het gaat eigenlijk best goed met me.
A: Dat is fijn, geen probleem dus. Misschien zeg ik iets geks Ellis, maar ik vind je een beetje vlak of dof.
E: [grote ogen] Bedoel je……..[tranen in ogen] uitgeput?
A: Uitgeput?
E: [begint te huilen] Soms kan ik niet meer. Dan ben ik zo ongelooflijk moe. Na het werk lukt het me nog net om thuis te komen.
A: [vrolijk] Wel mooi dat je dan vind dat het best goed met je gaat. Ik ben benieuwd hoe je dan bent als het niet zo goed gaat
E: [glimlach door tranen] Welnee, ik hou mezelf natuurlijk voor de gek. Al sinds vier maanden lukt het gewoon niet zo goed meer. Ik weet het ook wel maar….[dikke tranen]…..ik…wil…[snik, geknepen stem] mijn…collega’s…gewoon… niet….[snik] in…de….steek….laten. [er volgen heel veel tranen]

Ellis vertelt hoe lang ze al worstelt, vindt dat ze zich niet moet aanstellen, dat het na de vakantie beter zal gaan en cetera. Ik hoor een vrouw die allerlei argumenten gebruikt om zichzelf te overtuigen. Tegelijkertijd zie ik een vrouw die met moeite functioneert, zich ongemakkelijk voelt omdat het niet lukt en niet wil opgeven.

Het is een situatie die ik herken bij vele anderen en binnen organisaties. Mensen die eigenlijk al lange tijd niet meer goed functioneren, die ongelooflijk snel leeglopen en het gevoel hebben dat ze geen keuze hebben. Daardoor doorgaan op een weg die niet goed voor de mens én de organisatie is. Uiteindelijk loopt de mens langzaam vast, levert niet voldoende voor de organisatie en doordat er schaamte of ongemak is wordt het niet op tijd benoemd richting die organisatie waardoor het ongemak en de irritatie doorgaan. Dit heeft vervolgens weer een effect op het team waarbinnen deze persoon werkzaam is.

A: [vrolijk] Ik ben wel trots op jou. Jij bent de ideale werknemer, wil je niet bij mij komen werken? Je gaat door TOT . DAT . JE . ERBIJ . NEERVALT! Super. En zo tof dat je jouw collega’s niet in de steek laat. Ik vind eigenlijk dat je nog wel iets meer kunt doen, we zitten nu al bijna een kwartier in gesprek, laten we afronden zodat je weer keihard aan de slag kunt!
E: [lacht] Dat is precies wat ik denk! Hoe lang duurt dit nog. Ik moet nog zoveel doen!
A: En terecht! Jouw collega’s dan? Die kunnen niet zonder je. Snel. Volgens mij zit je hier jouw tijd te verdoen. Hup. Aan de slag!
E: [beduusd] …Ik denk….nou ja…dit kan zo niet langer…
A: Precies! Aan de slag!
E: Nee! Ik bedoel precies het tegenovergestelde?
A: [verbaasd] Huh, dat begrijp ik niet.
E: [duidelijk] Ik wil zo niet verder! Ik moet echt iets veranderen! Toen je net zei ‘Tot je erbij neervalt’…..dat is echt wat ik doe…en dat wil ik niet meer.
A: Zeg dat nog eens?
E: [opgelucht] Dat wil ik niet meer!

Ellis kreeg een haakje aangereikt om het eerlijke verhaal te vertellen. Toen ik benoemde dat ik haar ‘vlak of dof’ vond, toen was er de opening….bedoel je uitgeput…toen volgde de rest.

Het oprecht benoemen wat je ziet maakt ruimte. Hoe waardevol zou het zijn als we dit wat vaker zouden durven en doen. Het zou mensen een eerste zetje geven om de ruimte te ervaren die nodig is om het echte verhaal te vertellen. Ik ben ervan overtuigd dat zowel de mens als de organisatie hiermee enorm geholpen is.

Enige dagen na de coaching ging Ellis in gesprek met haar manager en ze heeft ruimte gecreerd. Haar manager belde me om te bedanken, hij vertelde dat hij eerder al het zijdelings tegen Ellis had benoemd en dat ze het had weggewuifd. ‘Jouw radicale eerlijkheid deed het hem’ aldus de manager.

Heerlijk! Ik heb mijn relatie verbroken

Sinds twee maanden komt Jordi bij me in coaching. Hij is achtentwintig, werkt als bedrijfsleider van een groothandel en voelt zich al langere tijd niet goed.

Jordi is een lieve man, heeft drie jaar geleden zijn moeder verloren aan kanker, heeft het wel naar zijn zin op zijn werk en een lieve vriendin. Sara en hij wonen sinds enige tijd samen, zij wil graag verder, denkt na over kinderen en hij over enige tijd ook richting huisje, boompje, beestje zoals hij zegt.

Na de eerste sessie heb ik een beeld van een jongeman die uitgeblust is, een heel kalm leven leidt, conflictmijdend is en keurig doet wat Sara vraagt en zich vooral niet uitspreekt. ‘Dan wordt Sara verdrietig of boos, en dat moet maar niet’ aldus Jordi.

Soms zit iemand vast in zijn denken, overtuigingen en het systeem. Dan is er een gevoel van onmacht, niet meer weten wat slecht is voor zelfvertrouwen. Terwijl diegene vaak wel voelt wat er moet gebeuren, het (begrijpelijk) niet durft.

Tweede sessie.
A: Wanneer denk je eigenlijk dat je vader wordt?
J: [gote ogen] Nou, dat ehh hoeft nog even niet.
A: Maar Sara wil wel….en je wilt haar niet boos maken. Dus…hoe lang nog!
J: We bespreken het wel, maar ik laat het in het midden.
A: Ja, daar moet het ook gebeuren toch?! In het midden. Daar zit het genot en de pijn.
J: [in de war] Nou, ik weet het gewoon nog niet….
A: Iets meer naar links of naar rechts. Zeg het maar!
J: Ik probeer het onderwerp dan te verschuiven naar werk ofzo. Of ik ga naar mijn kamer, gamen met mijn koptelefoon op.
A: Jij bent gewoon LAF! Natuurlijk wil je het niet. En zeker niet met haar toch? Ze lijkt me een verschrikkelijke vrouw. Je mag niets meer. Zelfs niet met je vrienden gamen of andere dingen.
J: [gaat aan] Ja, ze wil het liefst samen op de bank. Maar ze is echt een lieve meid. Tja…ze is echt lief.
A: En dan praten over hoe het gezin eruit komt te zien, hoeveel kinderen wil je eigenlijk met Sara, twee of meer…
J: Nou, dat begint dan inderdaad…echt…
A: Wel mooi dat je het in het midden laat vind ik….ben je ook in de polder geboren eigenlijk?
J: huh
A: Polderen met Sara! Het in het midden laten. [vriendschappelijk, hand op zijn knie] Ik heb met je te doen Jordi, daar zit je dan. Een vrouw met klepperende eierstokken, ik zie het helemaal voor me….over twee jaar met z’n drieeen en een jaartje erna nog een kleintje. Game over voor Jordi….pffff…
J: [zwaar] Ik weet het niet man….

Jordi vertrekt, hij heeft een beeld in zijn hoofd. Benieuwd wat er gebeurt.

Twee weken later stapt Jordi de Bloeikas binnen.

A: [vrolijk] Hoe is het met je? Ben je er al uit? Ik zag dat de kinderwagens in de uitverkoop zijn.
J: [lachend] Ja ja, het moet nog maar even niet. Ik heb sowieso twijfels over mijn relatie met haar. Als ik op mijn werk ben, voel ik me goed en vrij. Als ik naar huis rijdt dan denk ik over alles na. Ben ik niet te laat? Heb ik wel de juiste dingen gezegd? Zou het niet mijn beurt zijn om boodschappen te doen? Pfffffff
A: [ga met hoofd in handen zitten, zwaarmoedig] Pfffff….ojee Jordi…het klinkt als een hele ingewikkelde relatie. Ik zou het wel weten…Zometeen mag je niet meer met jouw vrienden afspreken, de hele avond samen op de bank, pffffff….[maak het zwaar]
J: Ja man…het voelt ook zwaar.
A: Dat VOELT niet alleen zo, dat IS het ook! Maar ja, het is geven en nemen in een relatie, niet alleen de lusten Jordi. En je kunt Sara natuurlijk niet teleurstellen….stel je voor hoe verdrietig ze zou zijn…

Jordi is even stil, vervolgd dan…
J: Eerlijk? Ik hoop eigenlijk dat we over een tijdje ruzie krijgen en zij het uitmaakt!
A: Zeg dat nog eens?
J: Ik hoop het echt. Dat zij het doet.
A: Ja, ik hoop ook dat ik de staatsloterij win. Of dat Nederland wereldkampioen wordt….maar ik weet wel beter.
J: [krijgt tranen in zijn ogen] Ze zal zo verdrietig zijn Arno….dat kan ik haar echt niet aandoen.
A: Dat vind ik zo mooi aan jou, dat je jouzelf opoffert aan die schat. Ik wordt er bijna emotioneel van…wat ben je toch een lieverd! Weet je, je bent ook al achtentwintig, dus het mooiste deel van je leven ligt toch al achter je! Tijd om huisje boompje beestje te gaan creeren met haar. Het is net oud en nieuw. Gewoon uitzitten….

Jordi vertrekt en is twee weken later terug. Er komt een vrolijke man binnen.

A: Zo Jordi, ben je naar de kapper geweest? Of heb je een andere look? Je ziet er heel anders uit!
J: [bijna jubelend]Ik heb het uitgemaakt met Sara! Heerlijk!

Hij vertelt hoe het ging, hoe moeilijk hij het vond maar dat hij zich realiseerde dat het moest. ‘Toen je zei: Het is net oud en nieuw….gewoon uitzitten. Dat bleef in mijn hoofd spoken, zo voelde het precies’

A: Gelukkig nieuwjaar Jordi!

Dit heeft nog nooit iemand tegen me gezegd!

Rianne komt de Bloeikas binnen. Een verzorgde jonge vrouw, eind twintig, keurig pak, zakelijke uitstraling en beetje afstandelijk. Rianne werkt als projectleider bij een innovatief high tech productiebedrijf.

Tijdens het begin van het gesprek heb ik het gevoel dat ze heel erg haar best doet om geïnteresseerd te zijn. Ze zit op het puntje van haar stoel. Benen over elkaar geslagen. Ze zit duidelijk in een rol. Ik heb het gevoel alsof ze uit een fotoshoot is gestapt, waarbij een jonge Amerikaanse zakenvrouw wordt gefotografeerd, met maniertjes. Alsof ik met een barbiepop in gesprek ben.

A: Vertel eens, hoe is het met je?
R: [glimlacht] eigenlijk wel goed hoor?
A: Hoe vind je jouw werk?
R: [glimlacht]. Ja eigenlijk leuk. Het is soms een beetje een mannenwereld, maar daar kan ik me heel goed in bewegen [veegt haar achter oor, glimlacht].
A: [zoete stem, lief] Oh, fijn. Jij staat je mannetje dus wel.
R: [glimlacht] Oh ja, zeker…[schuift beetje op stoel, maar blijft in actieve houding op het puntje van de zitting]

Deze conversatie gaat zo nog een tijdje door. Als een tenniswedstrijd. Rianne heeft oppervlakkige ademhaling. Ik ben duidelijk in gesprek met het masker, de reclame uiting, de ambitieuze en succesvolle projectleider. Ik ben er klaar mee. Ik voel geen verbinding, geen contact en geen echtheid.

R: [glimlacht] blablabla    blablabla…..bla bla….oh, nee hoor…bla bla….het gaat prima.

A: [tikje op haar knie, ik kijk haar recht in ogen] Rianne, ik ga je eerlijk vertellen hoe ik het zie. Als een soort spiegel.  [ik met telkens luidere stem] Ik vraag me af of jij van plastic bent, met je mooie make up, nette pak. Je lijkt op een barbiepop! Uitvoering ‘young high potential businesswoman’ ofzo…..Ik voel je niet! Ik hoor wat je zegt, maar het klinkt blikkerig, ingestudeerd. Waarom laat je jezelf niet gewoon zien! [luidste stem] WIE BEN JIJ EIGENLIJK ECHT?!

Rianne heeft tranen in haar ogen, na mijn eerste woorden reageerde ze verontwaardigd, en voelde zich aangevallen. Dit maakte snel plaats voor een ENORM KWARTJE dat ik hoorde  vallen…..ze is stil. Kijkt me aan, in de war….Ik houd even mijn mond.

 R: [zonder glimlach] Dit heeft nog nooit iemand tegen mij gezegd….[stil]…Ik had niet door dat….ik realiseerde me echt niet dat….[grote ogen] Is het zo duidelijk?

Ze vertelt hoe ze opgroeide, hoe haar werd geleerd voor zichzelf op te komen, hoe haar ouders vanuit Egypte moesten altijd vechten voor hun plek. Hoe ze altijd ‘schattig’ werd gevonden op school en tijdens haar studie. Hoe vreselijk ze dit vond waardoor ze zich wat stoerder wilde opstellen, ze werd afstandelijk en stond haar mannetje.

Ik vraag haar achterover te leunen, te ontspannen en we raken in gesprek over haar drijfveren. Haar stem wordt lager, ademhaling dieper en haar strakke houding ontspant. Ik zie de natuurlijke Rianne. Ik neem haar mee in hoe maskers werken, hoeveel energie het kost en dat maskers niet kunnen verbinden maar mensen wel.

A: Je hoeft niet zo hard te werken, je bent nog jong, je hoeft niet alles te weten….maar als je jezelf meer laat zien zoals nu ben je veel betrouwbaarder en veiliger. En als je het niet weet is het prima, stel je wat meer open, laat zien als je het weet….en ook als je het niet weet. Dat is prima. Je stem is dieper, je oogt veel fijner en nu voel ik je wel!

R: [tranen in haar ogen]….Nogmaals, dit heeft nooit iemand tegen me gezegd….ik vond het moeilijk te horen…..maar dankjewel.

Dat heb je snel in de smiezen…

Hans is begin veertig, hij komt vandaag voor de eerste keer, na een korte telefonische afspraak. Ik ga direct van start.

A: Hi Hans, ik zie het al. Een man van rond de veertig, drukke baan, relatief jong gezin en dus helemaal geen eigen ruimte. Je bent vast heel moe, kom eens zitten, koffie, thee of dubbele whiskey.
H: [glimlach]Koffie, als het kan…
A: Precies…dus je bent ook nog iemand die anderen niet tot last wil zijn…’Koffie als het kan…’ Jij bent een klassiek voorbeeld Hans. In huis is zij de baas, jij past je aan. Heb je kinderen?
H: Ja, twee
A: Precies, én een eigen zaak toch?
H: Ja, twee…
A: Ha! Twee zaken, twee kinderen en ook twee vrouwen?
H: [verrast] Wat?! Nee, ééntje. Een schat, echt waar….
A: Maar zij heeft de broek aan. Dus Hansje moet alles regelen, gaat conflictjes uit de weg, gaat vermijden en klein beetje liegen toch?
H: Huh…
A: Je bent een klassieke lieverd. Die te lief is voor anderen en dat teveel doet ten koste van zichzelf. Conflicten met anderen mijd je. Maar dus wel ruzie met jouzelf. En hierdoor helemaal geen eigen ruimte. En mede daardoor voel jij je niet goed.

H: Nou zeg…dat heb je snel in de smiezen.
A: Dank je. Is mijn vak. Ik ga koffie voor je maken…

In provocatief coaching werken we met ‘eerste ziensdiagnostiek’. Gebruik wat je als eerste ziet of ervaart als de client voor het eerst binnenkomt, heel vaak klopt deze intuitie. Bovendien hebben mensen in bepaalde leeftijdscategorieen vaak dezelfde problemen. Daarmee kun je snel tot de kern komen. Zo ook bij Hans.

Hans vertelt over zijn vrije bestaan tot zijn twintigste. Zijn neiging om anderen te willen helpen en pleasen. De druk van klanten, drukke gezin en zijn verminderde energieniveau sinds een half jaar.

Ik besluit door te zetten en Hans uit te dagen.

A: [energiek met veel gebaren] Nou, lijkt me duidelijk Hans. Je hebt te weinig ruimte. Halveren die handel. Eén zaak weg, één kind weg en één vrouw weg!
H:[lacht hard] Die ene vrouw is al weg, mijn kinderen blijf je van af, maar één zaak weg lijkt me heerlijk!
A: Mooi! Goed besluit. Welke van de twee wordt het? Ik zou de zaak wegdoen met de meeste omzet, hatsekiedee! Weg!
H: [beduusd] Het is heel gek Arno, maar als ik je dit hoor zeggen wordt ik direct blij…

Hans vertelt verder over zijn horecabestaan, hoe het groeide en welke hobbels hij overwon. Hij kan bijna niet meer voorstellen dat het ook anders kan, hij is zo druk dat zijn perspectief heel smal geworden is. Het idee dat hij het zelf kan veranderen voelt voor hem al heel vrij….

A: [enthousiast en gezond wantrouwend] Ja, dat klinkt wel leuk allemaal….maar dit mag jij natuurlijk helemaal niet beslissen. Wat vind jouw vrouw daar van? Die gaat er tenslotte over toch?
H: [harde lach] Nou, daar heb je wel gelijk in. Maar het idee alleen al geeft al ruimte….

Opgelucht verlaat Hans de Bloeikas. Er is een zaadje geplant….

Uit het moeras getrokken

Bernard komt de Bloeikas binnen. Hij oogt vermoeid en ‘zwaar’. Met een zucht laat hij zich in de stoel zakken.

Bernard is algemeen directeur van een MKB bedrijf. Hij werkt al vijftien jaar samen met zijn broer in een familiebedrijf en werkt met ongeveer twintig collega’s. Hij is bijna veertig en heeft een jong gezin. Na een coachingtraject is hij veel dichter gekomen bij wie hij oorspronkelijk is. Hierdoor heeft hij duidelijke keuzes gemaakt die hem veel ruimte en luchtigheid hebben gegeven. Nu komt hij eens in de zes weken voor een opfrisgesprek.

A: Nou Bernard…..ga maar eens lekker zitten kerel. Volgens mij heb je een zware dag…
Bernard begint te vertellen over de zaak, moeilijke leveringen in deze tijd, ongeduldige klanten, onenigheid met zijn broer en de druk die hij voelt. Hij zucht en steunt.

A: Wat is nou eigenlijk het probleem?
B: Het lijkt wel of het hele bedrijf op mij leunt.
A: Dat lijkt niet alleen zo…..dat is ook zo. Jij bent ALGEMEEN directeur. AL-GE-MEEN. Dat betekent dat alles bij jou terecht hoort te komen. Dus dat klopt. Wat is het probleem?
B: Ik kom gewoon niet meer toe aan de dingen die ik belangrijk vind, ben alleen maar bezig met details…
A: Maar dat is fantastisch! Jij bent daar ook heel goed in. Het is niet voor niets dat al jouw mensen én de klanten jouw daarvoor benaderen….en jij bent dol op details toch?
B: [kijkt me guitig aan] Precies.
A: Precies is ook mooi uitgedrukt vind ik. Als iets precies is, gaat het ook over details. Jij bent heel precies..
B: [lacht hard] Ja dat bedoel ik. Ik ben daar juist niet goed in!
A: huh? Niet? Net zei je nog precies….en dat vind ik juist zo mooi aan jou, dat jij de hele organisatie weer op sleeptouw neemt. Daarom houden ze zoveel van je. Omdat jij die details zo goed oplost de hele tijd. Eigenlijk zit jij in de handel……de DETAIL-handel! [lacht]

B: [weer luide lach]. Ach man, hou maar op. Ik ben toch geen detaillist.
A: [verbaasd] Niet?!
B: Nee! Ik ben juist van de grote lijnen, het bedenken van creatieve oplossingen en nieuwe ideeen. Maar daar kom ik niet aan toe.
A: Jij bent natuurlijk ook onmisbaar en onvervangbaar.
B: Nou…zo voelt het wel ja!

A: [vertraagd]. Heel eerlijk Bernard, hoe voelt dat…
B: Het voelt alsof ik helemaal geen kant op kan, alsof ik helemaal klem zit….alsof….[ogen beginnen te twinkelen en stem wordt vrolijk] Maar ik heb de oplossing al! [Hij is lang stil en denkt na..]

A: Echt?
B: [helemaal opgelucht, vrij] Arno, het voelt alsof je me net uit het moeras hebt getrokken
A: Ik zie het ook…je zit nog helemaal onder de modder, je ziet er niet uit man!
B: [energiek] Enige tijd geleden heb ik een jongen gesproken die bij ons wil komen werken. Die kan veel dingen van me gaan overnemen en …..blablabla……

Bernard lichtte helemaal op, zijn energie begon te stromen en hij zag alleen weer oplossingen en kansen.

B: Dit is één van de beste sessies die we hebben gehad, het is altijd waardevol….maar deze….

Het verschuiven van perspectief, inzoomen en uitzoomen, versnellen en vertragen in deze sessie werkte goed. Uiteraard hebben we veel gelachen over zijn probleem wat het enorm relativeerde.

Na een uur vertrok Bernard vol energie de Bloeikas. En ik bleef vol energie in de Bloeikas.

De glimlach van directeur Derrek….

De Bloeikas staat in het zonnetje, er is koffie en water. Zometeen komt Derrek komt voor de tweede coachingsessie. Hij is midden dertig, gaat altijd schuil achter een vriendelijke glimlach, ziet er verzorgd uit en is mede-directeur van een sportbedrijf…….en hij is helemaal uitgeput.

Op mijn vragen reageert hij heel vaak met ‘Als ik heel eerlijk ben’. En dan volgen er antwoorden zoals: ‘Heb ik op een goede dag 10% energie [glimlach]’ of ‘Hou ik het geen drie maanden meer vol [glimlach]’ en zelfs ‘Denk ik er wel eens aan hoe opgelucht ik zou zijn als mijn zakenpartner dood zou zijn [grote glimlach!]’

Derrek zit klem, ziet geen uitweg, is al lange tijd zichzelf compleet aan het saboteren en is naar mij heel eerlijk. Hij heeft al enkele malen aan zijn zakenpartner aangegeven dat hij het niet meer lang volhoud op deze manier, maar die laat geen ruimte en reageerde de laatste keer kil met ‘Dan moeten we alles maar verkopen’.

A: Jij bent natuurlijk ook super onbetrouwbaar Derrek. Wees blij met jouw zakenpartner. Man, ik was allang met je gestopt.
D: [verbaasd] huh, hoezo?
A: Je bent een soort wolf in schaapskleren Derrek….jij doet heel vriendelijk en vrolijk. Maar dat ben je helemaal niet. Dus als jij wat zegt, altijd met die verschrikkelijke glimlach van je, dan kan ik dat helemaal niet beoordelen. En je hebt ook nog eens plannen om die partner van je te laten omkomen. Heb je Bulgaren of Joego’s in gedachte…Je lijkt ook wel een beetje op Al Pacino!
D: Maar ik ben toch eerlijk geweest tegen Ron (zakenparter)?
A: Bulgaren of Joego’s? Ik zou Bulgaren doen. Die zijn goedkoop, betrouwbaar en vervolgens onvindbaar…

Derrek is even afwezig…en vertelt vervolgens..

D: Toen ik acht was is mijn jongere zusje overleden, er werd niet over gepraat, mijn ouders veranderden vanaf dat moment, zij hadden een verschrikkelijk verdriet, ik ook, maar……ik glimlachte. Ik denk om ze gerust te stellen ofzo. Onbewust ben ik vanaf dat moment mijzelf gaan wegcijferen, zorgen dat ik niemand tot last was, mijn ouders hadden het natuurlijk heel moeilijk, er was veel verdriet en zwaarte in huis. Ik wilde het weer gezellig maken, dus deed ik alles om ze op te vrolijken.

Derrek zijn glimlach is het masker en op het moment dat hij onder druk komt te staan gebruikt hij deze. Dit hardnekkige patroon heeft hij aangeleerd en zijn omgeving kan hem hierdoor niet inschatten. Als hij verdrietig of boos is laat hij een glimlach zien. Hiermee doorvoelt hij zelf ook niet meer.

Mijn bedoeling is om hem uit balans te brengen, hem duidelijk te maken wat hij doet en het te laten voelen. Ik vervolg:

A: 10% energie, dat is niet nul! Met die energie kun je nog van alles doen toch? De sportzaken kun je draaien, personeel tevreden houden en ook nog de inkoop op orde. Iemand met zo’n prachtige glimlach doet het met ZICHTBAAR gemak!
D: [verbaasd]. Maar 10% is toch veel te weinig?
A: Nee joh, integendeel! Het lijkt me beter dat je er nog wat bij gaat doen! Met jouw glimlach! Mensen willen volgens mij graag met je werken, je geeft met deze glimlach alle energie door!
D: [in de war] Nou, ik vind het wel weinig hoor!
A: Weinig, weinig? 1% is weinig, dit is TIEN KEER zo veel man! TIEN KEER. [Ik sta op] Kijk, 1% energie is dit [ik lig op de grond en sleep me voort] en 10% is dit [ik sta weer op en beweeg superenergiek].
D: [moet ongelooflijk lachen] echt niet!
A: ok, bij jou dan. Doe eens jouw variant….
D: Hij doet alsof hij zich vooruit sleept…
A: Dit is 1%, doe nu eens de 10!
D: Nee, dit is de 10!
A: Ok Derrek. Haal die glimlach van je gezicht, zo weet ik niet hoe het echt met je is. Hoe zit jouw gezicht bij 10%, [ik verhef mijn stem] ik wil GEEN GLIMLACH, maar de ECHTE emotie!
D: [laat een vermoeide blik zien] Als ik heel eerlijk ben……is mijn gezicht nu nog te positief. Ik ben echt kapot.
A: [vrolijk] Je ziet er nog best goed uit, voor iemand die helemaal kapot is. Mooi dat je nog steeds jouw positieve uitstraling hebt Derrek! Ook fijn voor jouw zakenpartner trouwens….als die je zo ziet. Wow! Die wil nog jaren met je verder!!

Derrek verlaat de Bloeikas. Twee weken erna komt hij weer binnen. Hij oogt dertig kilo lichter.

A: Zo chef, jij ziet er opgelucht uit! Maar ja, dat zegt natuurlijk niks. Jouw buitenkant is meestal niet synchroon met de binnenkant.

D: [lacht hard] Het gaat goed, echt! Toen ik naar huis reed na de vorige sessie besefte ik hoe lang ik al niet echt laat zien hoe het met me is….mijn eeuwige glimlach. Ik heb een lang gesprek gevoerd met Ron. Goed gesproken over mijn zusje, de gezinssituatie en mijn eigen reactie destijds. Jouw uitleg over het patroon en mijn huidige gedrag ook besproken. Hij gaf aan dat hij het wel bemerkte, er bij mij niet doorheen kwam en toonde vooral begrip. Ik ga de komende drie maanden verder nadenken over wat ik zakelijk wil, voor nu minder werken, ontspanning pakken en verder denken over de toekomst. Je bent nog niet van me af, maar ben heel blij met deze stap.

Slavin Irene

Irene is zakelijk succesvol. Ze is begin vijftig, moeder van drie kinderen en getrouwd met Bart. Dit is haar derde coachingsessie, ze voelt zich al enige tijd niet gelukkig.

Mijn intuitie zegt dat de relatie met Bart niet goed is, echter Irene laat het onderwerp telkens los. Het overdrijven van de situatie met humor geeft inzicht, maakt wakker en zorgt voor een reactie. Tijd voor deze aanpak.

A: Hoe voel jij je eigenlijk als Bart om je heen is?
I: Hoe bedoel je?
A: Nou, volgens mij is het nogal een mannetje.
I: Ik hou heel veel van hem…
A: Oh, dan is dat geen probleem…..[stilte]
I: [bedenkelijk]. Wat bedoelde je eigenlijk, dat Bart een mannetje is….
A: [opgeruimd] Niets hoor. Je houdt heel veel van hem toch?
I: Ja, dat wel, maar…..
A: [onderbreekt] Dat is dus goed. Wat is eigenlijk wel het probleem?
I: Toch nog even over Bart….
A: Nee, je bent niet zo gelukkig, maar het ligt niet aan Bart, want je houdt veel van hem zeg je toch?
I: Je vroeg hoe ik me voel als hij om me heen is…..nu ik erover nadenk….best wel gespannen…
A: Ik ben ook wel eens gespannen, lijkt me niet echt een probleem toch….die Bart.
I: Ik ben zelfs een beetje op mijn hoede…..of ik wel de juiste dingen zeg.
A: Dat vind ik zo mooi aan jou, dat je altijd de juiste dingen zegt, doe je hier ook….heerlijk lijkt me dat voor Bart.
I: Maar dat is toch te gek voor woorden?!
A: Nou, de MAN is nog altijd de baas in huis toch? Een goede VROUW dient zich hieraan aan te passen, zoodat de MAN het in huisch gerieflijk heeft.
I: [opstandig, verbaasd, verward] Ja ho es even….
A: Ik doe even Bart. ‘Dag liefste, hoe was jouw dag? De mijne was ….blablabla…….en wat heb je voor lekkers gekookt? Waarom heb je me niet gecomplimenteerd met mijn nieuwe klant? Had ik je toch vertelt? Interesseert het je niet wat ik doe? ‘

I: Nou, zo gaat het soms precies! En als ik dan niet de juiste dingen zegt, dan….
A: ‘En heb je de kinderen al in bed gedaan? Je weet toch dat ik dat graag wil. Oh, en ik moet vanavond nog tennissen, dus jij moet thuisblijven. Ik neem trouwens jouw auto even mee, de mijne moet nog getankt, wil jij dat even doen? Ja? Fijn. Nou lieverd, fijn dat jij ook een fijne dag had. Ik lust wel een wijntje, schenk jij het even in? ‘

I:[schiet in de lach] Nou, zo erg is het niet…..
A: Maar het scheelt niet veel! Wat een verschrikkelijke man heb je eigenlijk. Hoe lang ben je met hem samen? Ik zou het wel weten, die tiran…
I: [geschrokken]. Wat bedoel je?…
A: Nou, weggaan natuurlijk! Je bent financieel onafhankelijk, directeur van twee flinke ondernemingen en thuis ben je een slavin! Dat is afgeschaft hoor! Maar misschien wil jij het weer introduceren….kan ik je niet kopen? Op de slavenmarkt, ik ga Bart zo ff bellen. Ik heb ook van alles wat jij zou kunnen doen voor mij. Lijkt me wel mooi. Heerlijk!!

I:[schiet in de lach, actief]. Oh, wat erg….het is inderdaad wel wat je zegt, ik voel me soms echt soort gevangen!
A: Dat voel je goed, want dat ben je ook. Je bent ZIJN bezit!
I: [laat zich in stoel zakken, realisatie in stilte]……shit Arno. Shit, shit! Nu ik dit zo benoem zie ik hoe het veranderd is. Dit is niet goed hè?

Irene realiseert zich wat ze normaal is gaan vinden en voelt ook hoeveel last ze ervan heeft. Ze stapt in verwarring uit de stoel. Schudt mijn hand en loopt naar de deur.

Ze draait zich om en kijkt me vastberaden aan en zegt: Arno, dankjewel. Ik wil hier volgende keer mee aan de slag. Ik realiseer me nu pas hoeveel ik me aanpas, het zal niet makkelijk zijn, maar ik ben nu al opgelucht!

Dat is geen probleem, dat is een feit!

Stefan komt de Bloeikas binnen. Een slimme en sympathieke man, rond de vijftig, financieel directeur bij een grote fabriek en behoorlijk in mineur. Hij probeert zijn relatie te redden. Dit is zijn derde sessie. Ik noem hem ‘de labrador’, hij is namelijk zo trouw als een hond. En ook tegen beter weten in…

Vaak wordt door de client een feit als probleem benoemt. Het verschil is duidelijk. Een probleem kun je zelf iets aan doen. Tot een feit dien je jezelf te verhouden. Dus de pijn zit dan vaak in het verhouden tot het probleem, of het accepteren ervan. Dat kan ook.

A: [knipoog] Daar hebben we mijn favoriete labrador, aaibaar, zacht en hondstrouw.
S: [grote glimlach] waf
A: Als ik de bal gooi, haal jij hem dan op?
S: Ja, ja Arno, ik weet het. Aan de slag maar….

A:Stefan, wat was nu ook nog maar het probleem?
S: Zoals je weet heeft mijn vrouw al een tijdje een andere relatie.
A: Dat is geen probleem, maar dat is een feit. Dus het probleem?
S: Ik weet niet wat te doen….maar ik wordt hier ook knetter van. En mijn kinderen ook.
A: Eigenlijk is het wel mooi, je krijgt jouw eigen leven weer terug. Hoeft niet meer op te zitten, de bal te apporteren en wachten op een knuffel of een dreun toch? Of krijg je ook soms lekkere brokjes of vers vlees?
S: [brede lach] Was het maar zo, ik doe alles en zorg ook nog voor de inkomsten. Er kan zelfs geen knuffel vanaf, dat is al jaren zo.
A: Dus eigenlijk heb jij zelf de regie toch? Dus ik zeg pak die maar….maar als ik je een beetje ken, dan…
S: Ja man, dat zou je wel zeggen. Maar ik blijf maar twijfelen, ze ziet die vent gewoon een paar keer per week, maar ze komt ook weer thuis. En dan wil ik het toch weer proberen…. Een aantal keren heeft ze beterschap belooft, maar ze blijft toch aanrotzooien.
A: Dat vind ik zo mooi aan jou, dat je zo lekker duidelijk naar haar bent. Een échte directeur. Grenzen stellen en richting geven. Doe je dat in de fabriek ook op deze manier?
S: Nee tuurlijk niet man, daar ben ik duidelijk, eerlijk en besluitvaardig!
A: [guitig] Ja tuurlijk, dat zal wel….
S: [aprupt en direct] Nee echt! Ik had laatst een situatie, een leverancier had me besodemietert, daar ben ik direct mee in gesprek gegaan om te zeggen dat we afscheid nemen en….[Stefan stopt met praten, ik hoor een kwartje vallen]……..[hij vervolgt zachter] omdat ik niet met mensen wil zijn die ik niet kan vertrouwen.

Ik blijf stil en kijk hem aan. Stefan laat zijn schouders zakken en huilt. Na een minuutje kijkt hij me bedroefd en ook zelfverzekerd aan.

S: Al meer dan een jaar schuif ik dit voor me uit, natuurlijk begrijp ik dat ik een duidelijke grens moet stellen. Maar het doet pijn. Ik besef dat het tijd is, ik hou dit niet meer vol zo en verlang eerlijk gezegd naar eigen koers. Het is genoeg.

Hij kijkt me met een glimlach aan en hij recht zijn rug.

S: Het is echt mooi geweest Arno. De labrador gaat zijn eigen richting kiezen
A: Ja, ja…..ik moet het nog zien
S: [lacht] Echt Arno, ik laat je weten hoe het verder gaat. Tot over een week…..

Twee weken later krijg ik Stefan weer in de Bloeikas, hij is opgelucht, hij heeft gekozen….het was niet makkelijk, maar hij ervaart weer eigen regie. Hij heeft zijn scheiding in gang gezet en beweegt. Hij ervaart rust, heeft waardevolle gesprekken met zijn aankomend ex vrouw en kinderen gehad. Naast het grote verdriet is er toch bij iedereen voornamelijk een positief gevoel… Hij was vooral bang voor de gesprekken met zijn kinderen, die gingen er begripvol mee om. Zowel naar hem als zijn aankomend ex vrouw

En Stefan is vooral blij dat hij gekozen heeft…..hij wist het al lang. Het heeft hem zijn waardigheid en zelfvertrouwen laten groeien.

Later is allang begonnen.

Sinds enige tijd heb ik Rudolf in coaching. Een man van 45 jaar, opgegroeid in een ondernemersgezin, zijn ouders hadden vier winkels, op zijn 22e kwam Rudolf ‘in de zaak’. Hij werd op zijn 32e directeur en eigenaar. Zes jaar later verkocht hij de winkels nadat zijn ouders waren gestopt. Momenteel is hij directeur van een bedrijf met 130 werknemers. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. Sinds een jaar voelt hij zich niet meer goed, energie neemt af en is kortgeleden bij de huisarts geweest vanwege lichamelijke klachten.

Hij komt altijd binnen met een hoog energieniveau, goedlachs, altijd in voor gezelligheid en voordat hij binnenkomt is hij altijd aan het bellen. Zo ook deze keer…

A: Hé directeurtje! Klant aan de lijn?
R: Pffff…man man
A: Was het je vrouw?
R: [flauwe glimlach] ….onze productie loopt vast vanwege leveringsproblemen, twee mensen uit mijn management zijn ziek en zojuist hoorde ik dat mijn vader voor de derde keer in het ziekenhuis ligt.
A: Directeurtje, kom eens zitten. [energiek] Man, man wat een leven. Dat jij nog staat! The last man standing. Dat vind ik wel mooi aan jou! Lachen toch?! Lekker hard werken, actie in de tent! Dit is zoals ik je ken!
R: [vermoeide blik, staat nog steeds] Ik weet even niet meer waar ik het moet zoeken…alles komt tegelijk.
A: [pakt bij schouder] Directeurtje….kom eerst eens ff zitten. Of wil je al weer weg? Vind ik ook prima!…….. [R gaat zitten] Ik zou er gewoon mee stoppen als ik jou was. Vrij simpel. Je hebt toch een financiele buffer, je bent klaar met het gezeur en jouw vader heeft je nodig. Wat is eigenlijk het probleem?

R: [diepe zucht, flauwe glimlach en begint te vertellen] Makkelijk lullen Broere!, wat is eigenlijk het probleem? Al mijn hele leven ben ik aan het werk, bezig met de zaak, ouders die het druk hadden….[bla bla bla]….Ook tijdens de eerste jaren in de zaak altijd drukte, gedoe met personeel, maar ik vond het ook mooi….[bla bla bla] En de verkoop van de winkels was natuurlijk emotioneel pittig, maar zakelijk een topbeslissing, en ik vond het ook gaaf dat het lukte….[bla bla bla] En toen moest ik me zo nodig weer inkopen in deze zaak…mijn pa had altijd commentaar, wist het altijd beter….En nu de laatste jaren gaat het zakelijk ook goed, we groeien, ik krijg de boel aan de praat, maar nu met mijn pa….ik had het altijd over later. Later als ik groot ben, of later als ik met pensioen ga….[bla bla bla] Weet je, ik wordt helemaal gek van mezelf. Ik moet altijd overal een mening over hebben, ben altijd bezig, sta altijd aan, vind alles leuk, zakelijk belangrijk, ik loop de hele dag te rennen….En doe het allemaal voor later ofzo. Maar nu met mijn vader…die deed dat ook….. voor later….[R laat zijn hoofd in zijn handen rusten]

Het voelt alsof hij helemaal leeg is, alsof hij zijn hele leven opnieuw heeft beleefd en zich overgeeft. De energie is he-le-maal weg.

A: [schopje tegen knie, guitig, uitdagend] Weet je directeurtje? Ik vind dat je nogal overdreven reageert, je hebt het een beetje druk, wat kleine tegenslag en je ligt direct op apegapen. Tjongejonge zeg. Vroeger, in de tijd van jouw vader waren er nog echte ondernemers, niet klagen maar dragen. Jouw vader had toch gelijk. Je bent geen echte ondernemer! Maar gelukkig leeft je vader nog, dus die kun je gewoon weer om advies vragen.
R: [ongeloof, bozig en vervolgens staat hij op]. Ik geen ondernemer! Heb je net niet geluisterd? Wat ik allemaal doe, hoe hard ik werk, hoe ik leerde, hoe betrokken ik ben en hoe ik het familiebedrijf verder bracht…..[stopt, kijkt me verbaasd aan]

R: Arno, weet je dat ik mijn vader nooit heb verteld hoeveel ik van hem heb geleerd, hoe ik tegen hem opkeek, ik vond hem altijd een betweter, vervelend omdaf hij altijd weerwoord had, maar ik heb zo ongelooflijk veel van hem opgestoken, overgenomen en écht gezien wat ondernemen betekent. En hij wist heel goed oplossingen te vinden en indien buiten zijn invloedsfeer juist daarin te berusten…

De energie komt terug, de lach en de trotse Arthur komt tot leven….Arthur vertrekt, ik blijf een beetje verbaasd achter.

Twee weken later is Arthur er weer. Als ik hem vraag naar wat er nu gebeurde vorige keer antwoord hij: ‘Het voelde als een achtbaan, jouw geplaag maakte me boos en ook energiek. Mijn blik op mijn vader veranderde. En toen ik me realiseerde dat er problemen zijn die ik kan oplossen en situaties waarin ik geen invloed op heb, zoals mijn vader altijd zei, ontstond er enorme ruimte en voelde ik dat ik de goede dingen doe. En meer dan dat kan ik niet.’

Met een warme glimlach vertelde Arthur dat hij bij zijn vader was geweest en hem verteld hoe veel hij van zijn vader had geleerd en zijn strubbelingen in het leven, hard werken voor later enzo. ‘En toen zei mijn vader: Arthur, later is allang begonnen’