#humor – Pagina 3 – Bloeigesprek

Hans Willem de pleaser

Hans Willem komt voor zijn eerste sessie de Bloeikas binnen. Hij werkt als bedrijfsleider van één van de locaties van een constructiebedrijf en zijn directeur heeft hem naar mij verwezen. Hij is rond de veertig jaar en loopt vast.

Hij vertelt over zijn situatie van een druk gezin met een zoontje van tien en een tweeling van vijf, zijn vrouw is kortgeleden een eigen bloemenzaak begonnen en zijn vader overleed twee jaar geleden. Hij verliest het plezier in zijn werk, drinkt te veel alcohol en is geen leuk gezinslid meer. Enthousiast vertelt hij over de jaren dat hij werkte als manager van een outdoor sportbedrijf, dat was opgericht door zijn vader. Voor het overlijden van zijn vader was hij er al gestopt.

Hans Willem is een man die er veel aan doet om gezien te worden, zijn opvoeding was wispelturig en hij heeft zichzelf aangeleerd om iedereen te vriend te willen houden. Een pleaser dus. Tenslotte zit hij als een zoutzak in de Bloeikas, geen spatje energie.

A: Dus eigenlijk is jouw vrouw het probleem toch? Zij moet zo nodig een nieuwe winkel starten, en daarom moet jij de hele tijd bloemen bezorgen en mee naar de veiling.
HW: [huh]. Nee, dat doe ik zelf toch?
A: Ja tuurlijk, maar als jij weigert schiet ze in de stress en krijgt ze het niet voor elkaar. Wat een nare vrouw!
HW: Nou, ze is wel lief hoor….maar…ze heeft het gewoon druk en ik kan haar toch gewoon helpen?
A: Je hebt helemaal gelijk Hans, eigenlijk zou ze er nog een winkel bij moeten hebben. Kun je nog veel meer helpen. Dan vind ze je nog leuker!!
HW: [lacht] Nou, één nieuwe zaak is wel ff genoeg. Ik moet er niet aan denken!
A: Dat zou ik ook niet doen, want als jij er aan gaat denken en ze krijgt het op haar heupen, dan komt er zo een tweede bij…
HW: Eerlijk gezegd gaat de winkel inderdaad wel heel goed, ze wil het liefst naar een nieuw pand. Ze heeft haar zinnen gezet op een mooie locatie in de binnenstad die…
A: [onderbreekt, verongelijkt] Een nieuw pand?! Wat denkt ze wel, hoe denkt ze dat te gaan doen? [verzacht]. En ik zie het helemaal voor me, jij bent heel handig toch? En houdt van klussen? Die lieve schat heeft het echt goed met jou….Hans Willem de klusser staat altijd voor je klaar liefste! Wat fijn dat je dat weer voor haar wilt doen. Topgozer ben je!
HW: Ik zie er wel tegenop….weer zo’n klus. En ik heb al een aantal keren afgezegd voor outdoor klussen waarvoor ik wordt benaderd, daar had ik zo’n zin in. Maar dat komt er gewoon niet van, met de kinderen, de winkel van Janine en mijn eigen werk.
A: [stemverheffing] En dat vind ik juist zo mooi aan jou Hans, dat jij het ENIGE waar JIJ plezier uit haalt afzegt om de rest te pleasen….je bent écht een tópgozer! Wat zal Janine trots op je zijn!

Hans Willem wordt stil, brengt zijn handen naar zijn gezicht en kijkt me verdoofd aan. ‘Verdomme Arno, dat is het precies, VERDOMME!’ Hij huilt zacht, met zijn hoofd in zijn handen en vertelt.

HW: [geëmotioneerd] Ik ben zo godsgruwelijk doodmoe man, als sinds het overlijden van pa ben ik als een idioot aan het rennen. Mijn moeder, de kinderen, de bloemenzaak, mijn nieuwe job….ik ben op. En weet je wat het stomme is?……Niemand vraagt expliciet mijn hulp ofzo, ik ga als een idioot mijn moeder helpen en Janine bij haar nieuwe zaak….zonder dat ze het me vragen. Ik wil ze gewoon helpen, ontlasten…maar ik doe het echt zelf.

Een week later spreek ik Hans Willem weer. Hij vertelt dat het al lange tijd niet meer ging, dat ook Janine en anderen hem wilden helpen maar hij het zelf wilde oplossen. Hij ging eigenlijk alleen maar versnellen, nog meer werken, laten zien dat hij het wél kon. Met Janine heeft hij een open gesprek gevoerd, ze schrok van zijn emotie toen hij vertelde hoe hij zich écht voelde. Hans is enorm opgelucht. ‘Maar nog steeds wil ik sterk zijn en vind het moeilijk om te veranderen’

A: [guitig] Maar ik zou ook gewoon zo doorgaan! En als Janine dat nieuwe pand betrekt gewoon weer klaarstaan, dan blijft ze je tenminste lief vinden…
HW: [open lach en kijkt me vastbesloten aan] Haha, nou, ik wil echt graag veranderen Arno. Ik weet ook wel dat Janine me ook lief vind als ik….
A: [geschrokken] Hans! Niet doen! Straks heb ik jouw echtscheiding veroorzaakt….dat is heel slecht voor mijn imago!
HW: [lachend] Kom maar op!

Na de zesde sessie ronden we af. Hans Willem heeft ruimte voor zichzelf gecreëerd, is weer begonnen met outdoor activiteiten en voelt zich veel energieker.

Hij sluit af met een groot dankjewel en zegt ‘Op de één of andere vage manier gebeurt er hier altijd iets ongelooflijk goeds’

Ewout is niet zo zuiver

Ewout komt de Bloeikas binnen. Hij werkt als manager in de zuivelindustrie, is midden dertig, heeft een jong gezin en het loopt niet zo lekker. Hij komt voor zijn derde sessie.

Tijdens de vorige sessies spraken we over werk, het stellen van grenzen, incompetente leidinggevenden en managementvisie. Ewout vermijdt constant om het over zijn privésituatie te hebben. Tot vandaag.

Na een kort babbeltje besluit ik Ewout vandaag echt te helpen, eerlijk gezegd ontstaat er ook aan mijn kant irritatie over zijn ontwijkgedrag.

A: Wat ik zou mooi vind aan jou Ewout, is dat jij het zo goed over jouw werk kunt hebben.
E: Ja, dat is ook waarom ik hier zit, toch?
A: Ben jij op jouw werk ook zo goed in het ontwijken van de kern?
E: [verbaasd]. Wat bedoel je? [en grapt] Soms doe ik het inderdaad wel expres.
A: Daar gaan we nu mee stoppen Ewout. Als jij niet vertelt wat je echt dwarszit, is vandaag de laatste sessie!
E: [in de war] nou….zoals ik al eerder zei, loopt het zakelijk niet goed doordat…
A: [onderbreekt] volgens mij is jouw huwelijk gewoon slecht toch?
E: [vuurrood] nee, dat is het niet. Ik hou juist heel veel van Ingrid en…
A: [onderbreekt] precies….en daarom ben je verliefd geworden op een ander toch?
E: [plukt aan zijn neus, hakkelt en nog steeds rood]..ehh, nee..dat..
A: [ga achterover zitten, kijk Ewout warm aan, geef schopje tegen zijn voet en zeg en met lage stem] Lieve Ewout, ik zie een verliefde man zitten die het niet kan geloven en niet wil toegeven….hoe heet is ze….ik bedoel hoe heet ze?
E: [kijkt me beschaamd aan, zijn rode kleur verdwijnt en hij is zichtbaar opgelucht] …hoe weet je dat eigenlijk? Maakt niet uit trouwens. Je hebt gelijk. Het gaat om een collega. Het speelt al een aantal maanden en ze heet……

Ewout begint te vertellen. Het is een ‘klassiek’ verhaal. Zowel hij als zijn vrouw een mooie baan, twee fijne kinderen en daarmee een heel druk leven. Hun huishouden is een soort militaire logistieke operatie en de aandacht voor elkaar staat onder druk. Ook de intimiteit verdwijnt naar de achtergrond en Ewout voelt zich niet meer gezien en afgewezen. Totdat hij oog krijgt voor zijn collega, ze hebben nu drie maanden een geheime relatie. Ontmoetingen in hotels, spannende appcontacten….en hij wordt weer gezien.

A: [vrolijk] Dus wat is eigenlijk het probleem Ewout? Je hebt een mooi gezin, leuke baan en jouw tekort aan aandacht heb je met jouw collega ingevuld. Dus ook nog avontuur! Ik ben eigenlijk wel een beetje jaloers man! Hoe doe je dat?
E: [ongemakkelijk en ook beetje trots] Nou, zeg dat wel! Maar ik heb echt een probleem Arno!
A: Vertel Ewout, wat.is.het.probleem?
E: [bozig] Dat ik verliefd ben op mijn collega natuurlijk!
A: Dat is geen probleem, dat is juist fantastisch! Wat is er nou fijner dan verliefdheid!
E: Nee. Ik bedoel. Dit kan zo niet.
A: Niet?
E: Nee, tuurlijk niet. Dit gaat ten koste van mijn huwelijk!
A: Volgens mij vind jij jouw huwelijk helemaal niet zo belangrijk op dit moment. Komt dat trouwens doordat je in de zuivel werkt? Net als melk…die wordt op een gegeven moment ook zuur. Dat is met Ingrid ook gebeurd toch?!
E: Nou zeg dat wel! Man
A: Precies…dus het gaat helemaal goed. Ingrid is zuur…die ga je lozen. En jouw collega is nog fris, daar ga jij IN lozen….jouw zaad dus!
E: [hoofd in handen] oh shit…shit…SHIT!!

Ewout lijkt zijn realiteit voor het eerst echt te voelen. Hij is verdrietig, schaamt zich en weet oprecht niet wat te doen..

E: [kijkt me langzaam aan, tranen] oh, shit Arno, ik schaam me zo…
A: Dat is ook volkomen terecht Ewout! Je zet jouw gezin op het spel. Er is nu toch een campagne: De zuivel is niet zo zuiver…..dat is het precies. Wat dat aangaat werken jij en jouw liefje in de goede sector. Gadverdamme!
E: [glimlacht berouwvol]….het is inderdaad niet zuiver….pfff hoe ga ik dit Ingrid vertellen…
A: [staat op, stemverheffing] ben je gek geworden? Dat ga je natuurlijk niet doen! Ingrid heeft nu nog niets in de gaten…dus houdt het lekker voor je. Zo zuiver ben je nou ook weer niet…
E: [ogen flitsen heen en weer]…volgens mij heeft Ingrid echt iets in de gaten. Ik ben natuurlijk ook met mijn telefoon aan het klooien, verzin soms smoesjes….ze weet het…WAT BEN IK TOCH EEN ONGELOOFLIJKE KLOOTZAK!

Ewout schokt van de onregelmatige ademhaling, er volgen heel veel tranen…uiteindelijk wordt zijn ademhaling rustig en kijkt hij op.

E: [met rode ogen, berustend]. Zo, dit lucht wel op zeg! Ben wel helemaal naar de klote. Ik ging echt alleen voor de seks met haar. Ik ga ermee stoppen
A: [paniek] Wat?! Waarmee? Met jouw leven?!
E: [lacht onbedaarlijk hard] Nee lul! Met mijn collega natuurlijk
A: [guitig] Oh gelukkig…..ja, dat zou ik ook zeggen ja…..en wanneer ga je dat dan precies doen?
E: [korte aarzeling] Wat bedoel je?
A: Wanneer ga je het dan uitmaken met haar. Datum en tijd alsjeblieft!
E: [vastberaden]. Morgen. Ik heb morgen een afspraak met haar.
A: Ok. Hoe laat?
E: [beschaamd] lunchafspraak.
A: [knipoog, guitig] in welk hotel kan ik je dan bellen?
E: Nee man, gewoon een wandelafspraak vanuit kantoor.
A: [lief plagend] ah…gewoon een wandelafspraakje…romantisch hoor? Ik zou het niet doen. Ze rekent op een zoen en dan doe je dit! Dat kun je niet maken toch? Is niet heel zuiver!
E: [berustend] Nee echt Arno. Ik maak het dan uit!

Opgelucht verlaat Ewout de Bloeikas. Hij loopt rechtop en vastberaden naar zijn auto.

De sessie erna vertelde hij me hoe het was verlopen, hoe opgelucht hij nu is én dat hij in gesprek is gegaan met Ingrid. Hij vertelde hoe kwetsbaar hij zich voelde, initieel was er veel boosheid en verdriet, Ingrid had het (uiteraard) al door en was voornamelijk heel blij dat Ewout het vertelde.

Het vijfde gesprek kwamen ze samen, ik gaf ze beiden de ruimte om hun verhaal en kwetsbaarheden te delen. Ze gingen oprecht opgelucht, met begrip en ruimte voor elkaar naar buiten.

Slavin Irene

Irene is zakelijk succesvol. Ze is begin vijftig, moeder van drie kinderen en getrouwd met Bart. Dit is haar derde coachingsessie, ze voelt zich al enige tijd niet gelukkig.

Mijn intuitie zegt dat de relatie met Bart niet goed is, echter Irene laat het onderwerp telkens los. Het overdrijven van de situatie met humor geeft inzicht, maakt wakker en zorgt voor een reactie. Tijd voor deze aanpak.

A: Hoe voel jij je eigenlijk als Bart om je heen is?
I: Hoe bedoel je?
A: Nou, volgens mij is het nogal een mannetje.
I: Ik hou heel veel van hem…
A: Oh, dan is dat geen probleem…..[stilte]
I: [bedenkelijk]. Wat bedoelde je eigenlijk, dat Bart een mannetje is….
A: [opgeruimd] Niets hoor. Je houdt heel veel van hem toch?
I: Ja, dat wel, maar…..
A: [onderbreekt] Dat is dus goed. Wat is eigenlijk wel het probleem?
I: Toch nog even over Bart….
A: Nee, je bent niet zo gelukkig, maar het ligt niet aan Bart, want je houdt veel van hem zeg je toch?
I: Je vroeg hoe ik me voel als hij om me heen is…..nu ik erover nadenk….best wel gespannen…
A: Ik ben ook wel eens gespannen, lijkt me niet echt een probleem toch….die Bart.
I: Ik ben zelfs een beetje op mijn hoede…..of ik wel de juiste dingen zeg.
A: Dat vind ik zo mooi aan jou, dat je altijd de juiste dingen zegt, doe je hier ook….heerlijk lijkt me dat voor Bart.
I: Maar dat is toch te gek voor woorden?!
A: Nou, de MAN is nog altijd de baas in huis toch? Een goede VROUW dient zich hieraan aan te passen, zoodat de MAN het in huisch gerieflijk heeft.
I: [opstandig, verbaasd, verward] Ja ho es even….
A: Ik doe even Bart. ‘Dag liefste, hoe was jouw dag? De mijne was ….blablabla…….en wat heb je voor lekkers gekookt? Waarom heb je me niet gecomplimenteerd met mijn nieuwe klant? Had ik je toch vertelt? Interesseert het je niet wat ik doe? ‘

I: Nou, zo gaat het soms precies! En als ik dan niet de juiste dingen zegt, dan….
A: ‘En heb je de kinderen al in bed gedaan? Je weet toch dat ik dat graag wil. Oh, en ik moet vanavond nog tennissen, dus jij moet thuisblijven. Ik neem trouwens jouw auto even mee, de mijne moet nog getankt, wil jij dat even doen? Ja? Fijn. Nou lieverd, fijn dat jij ook een fijne dag had. Ik lust wel een wijntje, schenk jij het even in? ‘

I:[schiet in de lach] Nou, zo erg is het niet…..
A: Maar het scheelt niet veel! Wat een verschrikkelijke man heb je eigenlijk. Hoe lang ben je met hem samen? Ik zou het wel weten, die tiran…
I: [geschrokken]. Wat bedoel je?…
A: Nou, weggaan natuurlijk! Je bent financieel onafhankelijk, directeur van twee flinke ondernemingen en thuis ben je een slavin! Dat is afgeschaft hoor! Maar misschien wil jij het weer introduceren….kan ik je niet kopen? Op de slavenmarkt, ik ga Bart zo ff bellen. Ik heb ook van alles wat jij zou kunnen doen voor mij. Lijkt me wel mooi. Heerlijk!!

I:[schiet in de lach, actief]. Oh, wat erg….het is inderdaad wel wat je zegt, ik voel me soms echt soort gevangen!
A: Dat voel je goed, want dat ben je ook. Je bent ZIJN bezit!
I: [laat zich in stoel zakken, realisatie in stilte]……shit Arno. Shit, shit! Nu ik dit zo benoem zie ik hoe het veranderd is. Dit is niet goed hè?

Irene realiseert zich wat ze normaal is gaan vinden en voelt ook hoeveel last ze ervan heeft. Ze stapt in verwarring uit de stoel. Schudt mijn hand en loopt naar de deur.

Ze draait zich om en kijkt me vastberaden aan en zegt: Arno, dankjewel. Ik wil hier volgende keer mee aan de slag. Ik realiseer me nu pas hoeveel ik me aanpas, het zal niet makkelijk zijn, maar ik ben nu al opgelucht!

Yasser loopt vast door alle vrouwen om hem heen

Yasser komt de Bloeikas binnen. Het is een goedverzorgde veertiger met een baardje. Hij komt in coaching omdat hij ‘het gevoel heeft dat hij zijn volgende carrière stap niet maakt en niet weet hoe het komt’.

Hij vertelt over zijn huidige situatie met een jong gezin met twee dochters, een zieke schoonmoeder en carrière wens om een volgende stap te maken. De man is een waterval, onrustig en vertelt een chaotisch verhaal.

A: Het lijkt me duidelijk Yasser, jij hebt gewoon veel te veel tijd voor jouzelf. En als je veel tijd hebt is er geen druk om te kiezen. Ik zou er nog een nieuwe hobby bij doen ofzo. Of een extra project op je werk? Goed voor je carrière.
Y: [verbaasd] Teveel tijd? Nou, dat valt wel mee hoor…
A: Nou, je hebt twee jonge kinderen, dat is niets. Ik ken een man met vijf kinderen, die heeft een groot bedrijf en alle tijd om te golfen. Jij hebt er maar twee en ben gewoon teamleider. Dus…
Y: Die doet zeker niets in het huishouden en met de kinderen dan ofzo…
A: Precies, die besteed dat helemaal uit. Dat is veel fijner. Bovendien is het vaderschap ook wel erg onderhevig aan inflatie. Dus dat kun je wel een beetje laten gaan. En jouw echtgenote, die is tenslotte toch een vrouw. Dus die kan gewoon wat meer in huis doen, daar is ze ook beter in. Dus geen punt. Jij bent de man, de jager, en zij de verzorger..
Y: [schiet in de lach] Het is eerder andersom…Marlies heeft een heel drukke baan én doet er een opleiding naast.
A: Zie je wel. Jij laat je weer voor het karretje spannen. Dacht ik al. Jouw kinderen, jouw schoonmoeder, Marlies én jouw baas is zeker ook een vrouw.
Y: [vrolijk verbaasd] Ja verrek!
A: Dus jij laat je helemaal piepelen door de vrouwen in jouw leven! [ik geef hem tik op zijn knie] En dat voor een Marrokaan!
Y: [Fel] Ik kom uit Syrië. En daar zorgen we voor elkaar! In Nederland is dat misschien anders maar..
A: [Speels tikje tegen knie] Oh, excuus. Maar dan ben je nog niet helemaal goed ingeburgerd Yasser. Je moet nog leren dat de mannen in Nederland de baas zijn!
Y: [lacht voluit]. Welke cursus is dat? Die wil ik graag doen!
A: [enthousiast met lach] De cursus heet: ‘De man en de vrouw, de keizer en de dienster’ Gaat over de Nederlandse cultuur van het onderdrukken van de vrouw en daar leer je hoe je je verantwoordelijkheid kunt ontlopen, hoe je de taken naar de vrouw delegeert en hoe je af en toe een corrigerende tik uitdeelt, dat is trouwens wel de intensieve opleiding. Dus, wat denk je?
Y: [lacht nog steeds voluit]….waar kan ik me inschrijven!

Yasser en ik zijn uitgelachen, hij lijkt weer te landen en wordt ineens serieus.

Y: Ik realiseer me ineens hoe ongelooflijk druk ik het de laatste tijd heb. Mijn ouders leven niet meer, van mijn vader leerde ik om trots te zijn door voor anderen te kunnen zorgen. En dat is wat ik nu doe. Het maakt me ook trots, maar het is gewoon te veel. Toen jij die opleiding beschreef hoorde ik allemaal dingen die ik doe en zojuist besefte ik me dat ik dat natuurlijk helemaal niet hoef te doen….en nu ik dit zeg hoor ik mijn vader praten….hoe zou hij het vinden dat het me niet lukt?
A: Hij draait zich om in zijn graf. Wat een waardeloze zoon heb ik grootgebracht…ik heb me in Yasser vergist….tssss
Y: [emotie in ogen, teder] Nee Arno, ik ben ervan overtuigd dat hij trots zou zijn als ik wat meer tijd voor mijzelf zou creëren. Vlak voordat hij stierf gaf hij me mee hoe kostbaar tijd is….

Yasser huilt zacht, het lijkt alsof hij zijn vader herinnert. Als hij weer opkijkt heeft hij een vastberaden en zachte uitstraling.

Y: Ik ga in gesprek met mijn leidinggevende, ik heb het te druk en ga zeggen dat ik het moet oplossen. Ik vind het belangrijk mijn kindjes, Marlies en schoonmoeder nu te ondersteunen, als ik een dag minder werk zou me dat heel veel ruimte geven.

Als Yasser is vertrokken ben ik stil. Wat is het toch mooi om met warmte, humor en provocatie te werken en mensen verder te brengen.

Ruimte, tijd en provocatief coachen

Veel cliënten die bij mij in de praktijk komen ervaren een gebrek aan ruimte. Hierdoor raken ze in de knel en lopen ze vast. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij directeuren die hun eigen ruimte zijn kwijtgeraakt aan het bedrijf, bij partners die hun eigen ruimte zien verminderen in een relatie (of gezin)én bij medewerkers die hun eigen ruimte zijn verloren in een team of organisatie.

Deze keer wil ik graag het gebrek aan tijd belichten. Tijd is immers een vorm van ruimte. Vaak hebben we er de tijd er niet voor. Hebben we het er veel te druk voor. Staat de agenda het niet toe. Met andere woorden ervaren we een gebrek aan tijd.

Ik benoem vaak de twee vormen van tijd: Kairos en Chronos. Dit zijn twee figuren uit de Griekse mythologie die staan voor de twee gezichten van tijd. Chronos staat voor de lineaire, meetbare tijd. De kloktijd zoals we die in de westerse wereld maar al te goed kennen. De tijd waarin we doel- en resultaatgericht te werk gaan. De tijd waarvan we er altijd te weinig lijken te hebben. Deze tijd is een afspraak die we hebben gemaakt, wij hebben dit fenomeen zelf gecreëerd en we laten ons hier voornamelijk door leiden. Kairos is de tijd die een meer organische bodem heeft. Het is tijd voor een goed gesprek, tijd om eens uit voor je uit te staren of tijd voor een glas wijn. Deze tijd staat voor de innerlijke tijdsbeleving. Ingrediënten voor die beleving van tijd zijn aandacht, rust en concentratie. Het is een innerlijke drijfveer. En veelal is een gebrek aan tijdsruimte dus een dominante Chronos waardoor Kairos te weinig aandacht krijgt.

Chronos hebben we nodig om ons leven in de huidige maatschappij in te richten en ons binnen de systemen te organiseren. Deze gezamenlijke tijdsafspraak is de basis voor de meeste grote systemen, economieën van de westelijke wereld. In het oosten en zuiden wordt er al wat anders omgegaan met (chronos) tijd. Kairos is belangrijk om tot jezelf te komen, creatieve ideeën te ontwikkelen en je eens te vervelen of eens tot diep in de nacht door te praten met een goede vriend. Er zit een andere en misschien wel completere waarde in deze vorm van tijd. Deze tijd lijkt soms te vliegen omdat je in een goede flow zit.

Wat heeft dit nu met provocatief coachen te maken? De positief provocatieve stijl is bij uitstek geschikt om dingen die nu eenmaal zo zijn ter discussie te stellen. En de Chronos tijd is daar een perfect voorbeeld van.

Rinus is manager bij een productiebedrijf, hij maakt onderdeel uit van het managementteam en heeft een probleem met de Chronos tijd.

R: Ik zit met mijn teams vast in ploegendiensten, iedere dag op dezelfde tijd de wissel van productiemensen. Ik heb veel te weinig tijd voor mijzelf en voel me altijd maar slaaf van de productielijn.

A: Dat voel je niet alleen, dat bén je ook. Dus dat klopt. Tja, volgens mij is het heel simpel. Als je een slaaf bent, heb je niets in te brengen. Moet je gewoon doen wat de baas zegt en in dit geval het ritme van de productielijn. Dat lijkt me een feit! Dus wat is het probleem?
R: Ik hou het niet vol, het is te druk, ik wordt gek van de klok.
A: Dan moet je er mee ophouden. Dat lijkt me ook vrij simpel. Toch?
R: Maar de productie kan niet zomaar stoppen. Dit is een geoliede machine. Alle processen zijn strak ingericht.
A: Nee, precies, jij wel. Jouw klanten wachten iedere dag op verse koekjes, die hebben afspraken gemaakt met jouw collega’s en jij moet dat gewoon leveren. Dat is jouw werk. Dus jij levert via het schema en afspraak de hoeveelheid koekjes, iedere dag. Dus dat lijkt me een vrij overzichtelijke situatie. Wat is het probleem? Eigenlijk ben je een moderne slaaf….staat jouw baas ook met een zweep klaar?
R: [Lacht] ….nou dat niet, maar zo voelt het wel.
A: En dan als je te laat bent, knal, knal…..tien zweepslagen voor te laat komen. Twintig zweepslagen voor rendementsverlies meer dan twee procent en dertig voor…
R: [Lacht harder] Nou zo erg is het ook niet!
A: Vroeger zongen de slaven ook om het werk vol te houden, misschien moet jij dat ook gaan doen! Samen, met jouw collega’s. Net als vroeger!
R: [Enthousiast] Ja, ik zie het al voor me. Met de hele productie de tijd vol zingen, om de dagen vol te houden…
A: En dan de eindbaas met zo’n trommel. Zodat jullie de maat houden en efficiënt de productie draaien. Zo kom je de tijd wel door. Uur na uur, dag na dag, week na week….Rinus de moderne slaaf….
R: [Lacht wederom] Ach, zo erg is het ook weer niet. Ik heb best ruimte om mijn eigen ding te doen.
A: Wat?! Wel eigen ruimte? Net zat je nog geketend aan jouw medeslaven, te zingen op de maat, als zo’n treurige katoenplukkende slaaf, in de hitte, zwetend….en nu heb je eigen ruimte?
R: Nou ja, zo slecht is het eigenlijk echt niet. Ik heb best mogelijkheden om invloed te hebben op mijn eigen indeling, alleen zie ik het soms te somber in merk ik nu. Er is soms weinig ruimte, maar dat is natuurlijk onderdeel van een dergelijke omgeving. Bovendien heb ik natuurlijk gewoon mogelijkheden om eigen keuzes te maken!

Door met deze manager de Chronos uit te vergroten en te ridiculiseren verandert zijn perspectief hierop en begint hij zelf te benoemen waarom het eigenlijk wel meevalt. Uiteraard is de feitelijke situatie niet veranderd, maar zijn waarneming en gevoel rond zijn situatie wel degelijk!

Chronos is een systeemafspraak waar veel mensen last van hebben en het gevoel hebben daarin geen eigen keuzevrijheid (lees ruimte) te hebben. En dat laatste is uiteraard een belangrijk onderdeel van het probleem. Door hierin mee te gaan en dit uit te vergroten wordt een andere kant zichtbaar waardoor de client anders aankijkt tegen de feitelijke situatie en wél ruimte ervaart. Je zou kunnen zeggen dat op deze manier Kairos weer duidelijker in beeld is.

Vader, zoon en twee zakdoeken.

Ronald is de zoon, hij is vijfenveertig jaar en werkt als chirurg. Zijn vader heet Jaap en stopte vijftien jaar geleden als huisarts. Vorige week kwamen ze voor een vader en zoon gesprek en stapten gereserveerd de Bloeikas binnen. De mannen voelen zich duidelijk niet op hun gemak.

‘Toen mijn vader overleed, wist ik precies hoe het tussen ons zat’ zeg ik tijdens mijn verhaal. Op dat moment kijkt Ronald naar zijn vader, die stuurs voor zich uit kijkt. Ronald zoekt contact, schraapt zijn keel en kijkt naar zijn vader. Jaap reageert niet, lijkt iets af te wenden. ‘Er is altijd veel liefde tussen vaders en zonen, maar ze vinden het ingewikkeld dit te tonen en hierover te praten’. Opnieuw zoekt Ronald tevergeefs contact. Jaap negeert Ronald compleet. Ik besluit om het gesprek te verleggen.

A: Jaap, ik zie dat Ronald contact met je probeert te maken, merk je dat niet?
J: Eh, nee, eerlijk gezegd niet echt.
A: Niet echt, maar wel een beetje toch Jaap?
J: Nou….
R: [lijkt te twijfelen] Pap?
J: [geagiteerd] Ja?!
A: Mannen, ik zeg wat ik zie. Het is mijn waarneming. Niet meer en minder. Benieuwd hoe jullie het ervaren. Ik zie dat Ronald een aantal keren nadrukkelijk contact met Jaap zoekt, maar Jaap doet alsof hij het niet merkt. Mijn waarneming is dat Jaap het wel merkt, maar niet weet hoe te reageren, en daarom verder afstand neemt. Dit doet Ronald zichtbaar pijn en verdriet. [dan kijk ik Jaap aan] En vermoedelijk jou ook.

Jaap slaat zijn ogen neer. Ronald is gespannen. Ik laat de stilte. Jaap speelt met zijn trouwring. Ronald kijkt naar mij. Het blijft stil.

A: Nu het zo lekker stil is, zet ik ff een plaatje op. Het heet papa, van Stef Bos. Misschien kennen jullie het wel.

Ronald en Jaap beginnen allebei te schuiven op hun stoel, er volgt een diepe zucht van beide kanten…..het voelt alsof ze zich overgeven.

Tijdens het lied komen de tranen bij Ronald, Jaap kijkt naar de grond, zeker niet naar zijn zoon, het lijkt alsof hij met kracht probeert zijn emoties te bedwingen.

A: Jaap! Kijk eens naar je zoon!
J: [staart naar de grond]
A: [Ik sta op en zeg vrolijk] Ok mannen. We stoppen! Jullie hebben lekker gepraat toch?

Jaap staat automatisch ook op en blijft een beetje onhandig staan. Ronald blijft stilletjes zitten. Voor het eerst draait hij naar Ronald, die met zijn hoofd in zijn handen zit. Jaap twijfelt, zet een stap richting zijn zoon en zakt door zijn knieën. Ronald grijpt zijn vader vast en Jaap omarmt hem. Er volgen veel tranen, een heel lange knuffel en zachtjes worden woorden gewisseld. Ik kan het niet horen, en eerlijk gezegd ben ik zelf écht geraakt dus ga maar zitten en aanschouw het tafereel.

Na enkele minuten laten ze elkaar los, er wordt verlegen en opgelucht gelachen, beide halen een zakdoek uit hun broek en snuiten hun volgelopen neus.

A: Zo! Er is contact zie ik! Vertel eens, hoe zit het eigenlijk tussen jullie?

Jaap begint te vertellen over zijn leven als huisarts, het te vroege overlijden van zijn eerste vrouw (van wie hij de trouwring nog draagt) en hoe hij het gezin met drie opgroeiende kinderen droeg. Hij werkte hard, was een geliefd huisarts, maar vond het gezin in zijn eentje draaien heel moeilijk. Hij kreeg snel na het overlijden van zijn vrouw een relatie, hij noemt het een vlucht, na twee jaar was het voorbij. Ronald ging als eerste studeren, de andere twee dochters verlieten het huis later. Jaap vertelt dat het als een opluchting voelde toen alle drie het huis hadden verlaten, en dat gevoel vond hij ingewikkeld. Jaap vertelt uitgebreid over hoe zwaar hij deze periode vond en hoe moeilijk hij het vond dat Ronald uit huis ging. Hij benoemt zijn onzekerheden en twijfels, soms geëmotioneerd, hij is helemaal open gegaan. Ronald luistert aandachtig en af en toe met ongeloof. Is dít zijn vader?! Ook benoemd Jaap hoe trots hij was toen Ronald medicijnen ging studeren, uiteindelijk als chirurg afstudeerde en nu al ruim tien jaar werkt. Al die tijd kijkt hij naar het vuur in de kachel, hij kijkt ons nauwelijks aan. Ronald golft mee met de emotie van zijn vader, hij is goed op hem afgestemd en lijkt te voelen hoe het voor zijn vader moet zijn geweest. Na een monoloog van twintig minuten kijkt Jaap op, eerst naar mij, en vervolgens, met moeite, durft hij Ronald aan te kijken.

R: Jezus pap!

Ze kijken elkaar aan en Ronald legt zijn hand op de onderarm van zijn vader. De sfeer is totaal veranderd.

A: Goed Jaap, prachtig verhaal! Maar geen antwoord op mijn vraag, hoe zit het eigenlijk tussen jullie? Misschien kan Ronald hier zijn kijk op geven?
R: Jezus pap….nou, ik weet ff niet waar te beginnen.

Vervolgens vertelt Ronald zijn hele verhaal. Ook mooi, verdrietig en herkenbaar. Na ongeveer tien minuten blijft wederom de onderlinge relatie onbesproken.

A: [Met grote lach] Mooi verhaal Ronald. Maar het zit in de familie volgens mij, ik wil nu gewoon antwoord op mijn vraag!

Ronald en Jaap zijn nu een team, tegenover mij, en hebben heel veel lol. ‘Het is inderdaad waar, we kunnen blijkbaar wel een verhaal vertellen, maar niet tegen elkaar hoe het zit ofzo.’ De mannen lachen, er is verbinding, maar ik krijg geen antwoord op mijn vraag.

Ik speel een teleurgestelde man. ‘Als jullie mijn vraag niet willen beantwoorden, dan is dat maar zo….stelletje medische….’

J: [kijkt Ronald aan] Arno, ik wil je best antwoord geven. [kijkt trots, bij het uitspreken is hij zichtbaar geëmotioneerd]. Ik hou heel veel van Ronald, en…..[emoties nemen over].
R: [betraand] …ik zoveel van jou pap…..

Ronald omarmt zijn vader, tranen, opluchting en wederom een grote lach gevolgd door twee zakdoeken.

Peter is zijn visitekaartje geworden

Met regelmaat coach ik managers en directeuren. Een veel voorkomend thema waar ze mee komen heeft te maken met de identificatie met het werk dat ze doen en daarbij behorend ‘serieus’ gedrag.

Vroeger was een directeur ook gewoon iemand die voetbalde, wel eens een snoepje stal en met vriendjes ging spelen . Tijdens de studententijd ging dat spel vaak nog wel door in de kroeg, op gekke gala’s, en tijdens sportwedstrijden. Uiteraard werd er voorbereid op het latere ‘serieuze’ leven door vergaderingen van commissies, projectgroepen en studeren voor tentamens. Dit waren er oprecht serieuze uitdagingen voor de aankomend directeur, maar veelal bleef het toch een vrolijke en luchtige manier van leven.

Kortom, tot en met de studententijd is er veel ruimte voor spel, avontuur en vrijheid. Daarna komt de eerste baan, een serieuze relatie, hypotheek, kinderen, betere baan, meer verantwoordelijkheid et cetera. Hierbij hoort verantwoordelijk gedrag, belangrijke keuzes, managementtaal en serieuze blikken. En dit gaat allemaal niet in één keer, maar stap voor stap waardoor de manager of directeur langzaam in een staat van ’terminale serieusheid*’ belandt en zijn visitekaartje wordt.

A: Wat wil je drinken?
P: Koffie, zwart en geen koekje.
A: Ah, ik zie het al. Jij bent een geboren directeur. Neemt direct de leiding en ben heel duidelijk. Koffie, zwart, geen koekje!
P: Uh, ja..
A: De meeste directeuren hebben geen probleem, voldoende geld, mooie auto en succesvolle kinderen, net als hun vader. Dus Peter, wat kom je eigenlijk doen?
P: Nou, zo’n directeur ben ik misschien dan niet
A: Niet?! Ik zie hier een heel serieus en goed voorkomend iemand binnen komen. Met een keurig pak aan. Dus een succesvolle en vooral serieuze man. Dat hoort ook zo! Maar wat is dan precies het probleem?
P: Ja, dat pak draag ik voor mijn werk.
A: Dat vind ik ook zo mooi aan jou, dat jij je helemaal aanpast aan jouw werk. Zelfs jouw kleding pas je aan. Maar ja, een succesvol directeur draagt nu eenmaal een mooi pak. Dus wat was het probleem ook alweer?
P: Ik vind het allemaal best zwaar om eerlijk te zijn
A: Dat vind je niet alleen, dat is ook zo. Dus dat is een feit! Daarom hebben directeuren van die brede schouders Peter, die dragen dat allemaal. Zoals een echte directeur dat ook doet! Dus dat het zwaar is is logisch, dat hoort erbij toch? Je bent geen winkelbediende of buschauffeur, maar directeur. Dus wat is dan precies het probleem?
P: […..ehh]
A: Als jij het niet weet, weet ik het wel. Laat me jouw visitekaartje eens lezen?

Peter haalt het visitekaartje uit zo’n chique doosje en geeft het aan me. Ik lees hardop ‘Peter, Chief Financial Officer……..zo zeg, ik ben onder de indruk CHIEF betekent baas volgens mij, FINANCIAL is iets met veel geld en OFFICER lijkt me ook belangrijk en serieus. Dus jij hebt een heel serieuze baan en je bent dan ook een heel serieuze man met een heel serieus pak. Dus dat klopt toch? Wat is dan het probleem‘

P: Nou, zo belangrijk en serieus ben ik niet..
A: [ik knipoog en geef Peter een schopje tegen zijn schoen] Wel, CHIEF FINANCIAL OFFICER dat is heeeeel serieus, dat weet jij ook Peter, en dat is niet gespeeld, jij bent écht heel serieus. Ik neem aan dat..
P: [onderbreekt en kijkt me verbaasd aan]….Shit…ik ben mijn visitekaartje geworden..

Een drietal sessies verder is er veel met Peter gebeurd. Meer inzicht in gedrag, patronen en vooral meer spel in zijn leven. De provocatieve sessies hebben Peter geholpen om de staat van terminale serieusheid te herkennen en te relativeren.

Wat ik vaak ervaar is dat volwassenen stoppen met spelen en het leven echt serieus nemen. Het terug brengen van spel ik het leven van ‘serieuze volwassenen’ zie ik als een belangrijke bijdrage in de levens van mensen alsook in hun organisaties.

* De term ’terminale serieusheid’ komt van de Vrije Denkers, zie het filmpje Doen is de beste manier van denken .

Kees is een nobody

Kortgeleden rondde ik een coaching traject af. In vier sessies was Kees klaar. Het patroon van Kees is iets wat vaak voorkomt, hij deelde zijn eigen ruimte met anderen ten koste van zichzelf. Van oudsher om te beschermen en te overleven. Nu neemt hij zijn eigen ruimte weer.

Kees is een man van einde dertig, zakelijk zeer succesvol en eigenlijk wel tevreden. Zijn initiële coachvraag ging over zijn werk, na tien minuten was dat een bijzaak en ging het over zijn eigenheid of authenticiteit.

A: Dus jij laat continu over je heen lopen
K: Nou, nee, maar, ik vind het lastig om…
A: Precies. Je bent een NOBODY!
K: Nou dat gaat wel ver…
A: [plagerig] Jij gaat nooit ergens voor staan, nobody
K: [weifelend] Niet!
A: Wanneer ging je voor het laatst ergens voor staan?
K: Nou, bijna dagelijks
A: Ok, waar ben je maandag voor gaan staan?
K: Euhh
A: En dinsdag?
K: Nou moet je luisteren….
A: [praat bewust door hem heen]. En woensdag? Zie je wel, je bent echt een nobody, je zegt dat je dagelijks voor iets gaat staan, en dat is niet zo. Dus je bent ook nog onbetrouwbaar….Jij bent helemaal niemand Kees! [met grote lach en aanraking van Kees]. Ik kan ineens ook door je heen kijken, je wordt een beetje doorzichtig. Je bent echt een NO BODY, géén lichaam. Geinig!

Kees kijkt me aan, valt stil. Ik hoor een kwartje vallen..

K: Vroeger werd ik op school gepest, ik droeg een bril en was een beetje bedachtzaam. Mijn klasgenoten zagen me niet staan. Mijn echte naam is Sijs van Akker. Op de basisschool was er een juf die de naam Sijs belachelijk maakte, mijn tweede naam is Kees. Vanaf dat moment ben ik die gaan gebruiken. Toen ik op mijn twaalfde ging verhuizen naar Amsterdam had ik een Brabantse tongval, ik leerde Amsterdams praten omdat ik werd uitgelachen….[Kees kijkt me aan alsof hij het ineens helemaal ziet. Hij lijkt geschokt]

A: Jij hebt letterlijk jouw authentieke zelf losgelaten ter bescherming. Jouw patroon is aanpassen en onzichtbaar worden in de groep. Hiermee ben je jouw eigenheid kwijtgeraakt alsook het begrip dat je eigen ruimte nodig hebt. En niet altijd jouw ruimte en waarden laat overnemen door anderen.

K: Toen je zei dat je door me heen kon kijken voelde ik dat ik dat vroeger het liefste wilde, dat ze me niet zagen. Jezusmina! Ik heb me dit nooit zo gerealiseerd……

In de evaluatie schrijft Kees het volgende: ‘Mijn grootste winst is het herkennen wanneer ik in een situatie kom die niet bij mijn ‘authentieke ik’ hoort en daarmee veel beter reageer, dit geeft me heel veel rust en zekerheid’

En tenslotte: ‘Het schijnbare gemak waarmee Arno de diepte in kan gaan en de gevoelige onderwerpen boven tafel weet te krijgen vond ik indrukwekkend. Hij drong razendsnel door tot de kern van mijn vraagstuk!’

Vader en zoon – zeker weter en twijfelaar

Bram en Antonie komen de Bloeikas binnen. Bram is rond de veertig en Anthonie zeventig jaar.

Ik vertel ze over wie ik ben, hoe mijn leven loopt en hoe mijn relatie met mijn vader was. Op welke manier de gesprekken voor zijn overlijden voor ons beide waardevol waren. Maar pas toen mijn vader kwetsbaar werd door de kanker dit soort gesprekken écht lukte.

Bram wil beginnen en is direct emotioneel, zijn vaders ogen raken ook gelijk betraand. Ze zoeken elkaars hand. De sfeer is veilig en gespannen.

Bram vertelt over hoe hij zich probeert te ontwikkelen, letterlijk loskomen van thuis, over wat hij zijn vader gunt en hoe moeilijk hij het vind altijd een oordeel van hem te ervaren. ‘Hierdoor laat ik me niet echt zien pap’. Op het moment dat hij zijn vader direct toespreekt is er altijd emotie, trillende stem en verhullende lach. Wel lukt het hem om rake woorden te vinden.

Anthonie komt uit een ondernemersfamilie waar zijn vader veel afwezig was, in een tijd waar vader en moeder nog U waren. Problemen werden goed opgelost, praktisch, met daadkracht en geld. Maar kwetsbaarheid en onzekerheid hadden in die tijd geen plek in het gezin. Hij is zich heel erg bewust van zijn eigen opvoeding, patronen en ziet precies wat hij zijn zoon ‘aandoet’ met zijn oordeel. En hij vertelt dat zijn intentie wel goed is, namelijk vanuit liefde en bezorgdheid.

Het is duidelijk dat ze erg veel van elkaar houden, dat wordt ook letterlijk gezegd. Wel is er voorzichtigheid in woordkeuze, ze willen elkaar wel dingen vertellen, maar zonder de ander te kwetsen.

‘Waarom zeggen jullie niet gewoon hoe het is? Jullie praten zo omzichtig dat ik er he-le-maal niets van snap! zeg ik.

Na mijn opmerkingen nemen directheid en luchtigheid toe. Het elkaar beschermen wordt herkend. Beiden hebben niet geleerd de confrontatie als verbindend te zien, maar gaan het uit de weg. Ze zijn te voorzichtig.

Halverwege het gesprek sta ik op om het liedje Father and son van Cat Stevens te draaien. Bram is zeer geraakt door het nummer. Het gaat over een vader die goede raad geeft en een zoon die zijn eigen pad wil volgen.

Tijdens het gesprek wordt zichtbaar dat Bram hier zit voor zijn relatie met Anthonie, maar óók onbewust namens zijn broer en zus. Maar misschien wel het meeste voor zijn vader. Hij gunt vooral hem wel een goede relatie met zijn kinderen, omdat hij het verdient, omdat hij de beste pa is die hij zich kan wensen.

Vader presenteert zich als een zeker weter, op hoog niveau in medische wereld gefunctioneerd, belezen en begaafd. Bram is openlijk een twijfelaar, en hiermee weet Anthonie geen raad. ‘Je moet toch een keer kiezen jongen. Je snapt zelf toch ook wel dat….’

Bovendien nemen ze het heel serieus, ik laat ze zien dat er meer luchtigheid mogelijk is, dat ze allebei met de allerbeste intentie maar wat doen.

Na wat geplaag en directheid van mijn kant komt vader meer bij zijn gevoel, spreekt zijn onzekerheden en verwarring uit. Op het moment dat hij vertelt over hoe hij soms buiten het lijntje kleurt verschijnt er een jongensachtige blik. Dit brengt nieuwsgierigheid en een lach bij Bram. Alsof het voor het eerst is. Vervolgens benoemt Anthonie zijn gevoel, hoe hij twijfelt of hij de juiste dingen doet als vader, dat hij bang is dat hij tekortschiet richting Bram.

Dit emotioneert Bram duidelijk. Hij beschrijft dat zowel hij als zijn pa exact hetzelfde doen. Elkaar beschermen en hiermee uit verbinding gaan. Vanuit liefde.

Ze herkennen elkaar als twijfelaars, het uitspreken van hun onzekerheden, hun momenten waarbij ze uit de bocht vlogen en dat wat ze verbind brengt het gesprek tot een mooi einde.

Uiteindelijk vraag nog wat ze tegen elkaar willen zeggen, niet via mij, maar direct en terwijl ze elkaar aankijken….er volgen prachtige en directe woorden. Een lach en een traan.

De dag erop ontvang ik een appbericht van Bram: Een oprecht bedankje namens vader en zoon. Blij dat ze het hebben gedaan en zeer de moeite waard!

Mijn dag is weer goed.

Erik weet het al

Vandaag komt Erik naar de Bloeikas, hij woont in de buurt van Zwolle en belde me op advies van een vriendin. ‘Ze zegt dat ik maar eens met je in gesprek moet’. Ik ben benieuwd of hij ook zo volgzaam op mij reageert.

Erik komt zelfverzekerd binnen, een man van midden in de veertig met een stoer uiterlijk. Kale kop, breedgeschouderd en sportief gekleed. Hij neemt plaats aan tafel en kijkt me vervolgens vertwijfeld aan. Ik leid hem met vragen, hij vertelt en ik stuur. Hij heeft een drietal winkels, vastgoed, een vriendin en dat loopt allemaal. ‘En toch voel ik me gewoon niet goed, rusteloos en ook lusteloos ofzo’.

We gaan van tafel en nemen plaats in de coachstoelen. Erik vertelt zichzelf dat hij het toch goed voor elkaar heeft, en vind dat hij daarom niet mag zeuren maar zich toch niet goed voelt. Ik kies voor de provocatieve aanpak.

A: Wat is nou het probleem Erik? Volgens mij wil je gewoon ff zeuren.
E: Wist ik maar wat het probleem was.
A: Ok. We gaan ff heel snel een oefening doen. Dit is een wetenschappelijk onderzochte methode. Volg mij maar. Je moet niet nadenken maar direct antwoorden. Duidelijk?
E: euhh, ok?
A: [heel hoog tempo] Geef je werk een cijfer..
E: Eh, zeven
A: Sneller, je gezondheid
E: Zeven
A: Financiële situatie
E: Negen!
A: Relatie
E: Viertje?!
A: Dat lijkt me aan de hoge kant, ik zeg maximaal een twee!
E: [kijkt me verbaasd en geschrokken aan]. Eigenlijk wist het natuurlijk wel. Maar dat het zo duidelijk is. Shit. En tja. Wat nu….?
A: Een twee is natuurlijk prima. Het is geen één, maar wel veel ruimte om te verbeteren. De rest van je leven is goed op orde. Dus alle ballen op het verbeteren van de relatie. Simpel.
E: Ik loop al ongeveer anderhalf jaar te sappelen, alleen het is geen goed moment.
A: Nee, daarom moet je het nu niet verbreken. Ik denk dat het juiste moment er binnenkort wel komt, toch?
E: [schiet in de lach]. Ach nee man, ik weet het toch ook wel. Ik zit mezelf gewoon te besodemieteren.
A: En niet alleen jezelf, je besodemietert je vriendin ook. Je laat haar ook in de waan.
E: Welnee, ze voelt het natuurlijk al lang…
A: [Ik sta op en met gespeelde boosheid] En je probeert ook mij te besodemieteren door net te doen of je het niet weet! Je bent gewoon heel goed in het besodemieteren van mensen. Daarom lopen jouw winkels zeker ook zo goed!
E: [geëmotioneerd en boos] Nee! Ik sta er juist voor dat ik eerlijk ben met klanten, ik ben een fatsoenlijk ondernemer en heb het beste met mensen voor. Daarom vind ik het ook zo moeilijk om…[breekt]
A: Om de relatie met je vriendin de beëindigen, je wilt haar geen pijn doen toch?
E: [hoofd in handen, huilt en knikt ja]

Ik sta op om een glaasje water voor Erik in te schenken, de doorbraak is er. Erik laat zich in de stoel zakken, legt zijn hoofd achterover, ogen dicht en wrijft met zijn handen over zijn gezicht. Na twee minuten ga ik weer bij hem zitten en zet glas op tafel.

Erik kijkt me bedroefd en ook berustend aan. ‘Ik vind het niet leuk, maar het is ook bevrijdend. Het is duidelijk wat me te doen staat Arno. Bovendien is het natuurlijk voor haar ook voelbaar. Ik vind het gewoon spannend, that’s it. Maar ik ga het wel doen. Vanavond.’

De volgende morgen krijg ik een appbericht van Erik: ‘Ik heb de relatie naar zes jaar verbroken, ik vond het heel moeilijk, maar het viel uiteindelijk heel erg mee. En voor Margriet was het geen verrassing. We zijn samen verdrietig maar het is goed’